Şekil İzdüşüm

Hava nasıl olursa olsun her gün dışarı çıkardığım 22 aylık oğlum Deniz, şimdiye kadar yüzlerce ağaç gördü, hiç ilgilenmedi; ama çam ağacı şeklindeki kurabiye kalıbını ilk gördüğünde ne olduğunu sordu. “Ağaç” dedim, “aaç” dedi ve o günden beri ağaçlar gündemimizden düşmüyor. Arabada giderken, parkta dolaşırken, gazetede, dergide her yerde sürekli ağaçları fark ediyor -bizim ilk bakışta fark etmediklerimizi bile- ve sürekli “aaç, aaç” diyor. Kurabiye kalıpları sayesinde “ayu”, “tardi”, “yi”, “sisek”, yani sırasıyla “ayı”, “kalp”, “yıldız”, “çiçek” de öğrendiği ve her yerde tanıdığı şekil/nesnelerden oldu. Hal böyle olunca ne zaman elimize kalem alsak çizdiğimiz şekiller, yaptığımız tüm etkinlikler bu şekillerden ibaret oldu. Sonra bunlara birkaç geometrik şekil de ekleyip çeşitli etkinlikler oluşturmaya başladık. İşte bunlardan biri:

Şekil İzdüşüm Etkinliği:

Yaş: 20 ay+ Gerekli olanlar: 2 renk karton, kalem, makas; şekilleri çizip kesebilecek bir anne/baba/bakıcı/abla vs. 
Amaç: Çocuğun şekillerin zemindeki kartondaki şekille aynı olduğunu fark edip doğru yere yerleştirebilmesi. El-göz koordinasyonu bu işte önemli rol oynar. 

1. Renkli bir kartona (karton torbalar ya da dosyalar zinhar atılmayacak artık) ay, yıldız, ağaç, kalp, ayı, çiçek, kare, üçgen, daire, oval şekilleri çizilir (Deniz’in sevdikleri bunlar; tabi ki dikdörtgen, beşgen, altıgen vs. de eklenebilir. Şekil sayısı ve yaş doğru orantılı; yaş büyüdükçe şekil sayısı artar, yaş küçüldükçe şekil sayısı azalır). 
2. Farklı renkte başka bir kartona da aynı şekiller tekrar çizilir; makasla kesilir (bu biraz uğraştırıcı). 
3. Çocuğun uykusunu almış ve tok olduğu bir zamanda (her zaman yapılacak tüm etkinliklerde çocuğun fiziksel ihtiyaçlarının giderilmiş olması önemli) “birlikte şekillerle oynayalım mı” denilerek çocuğa kartonlar gösterilir. Çocukla bu etkinliği yapan kişi -bundan sonra anne olarak adlandırılacaktır- büyük kartonu yere/masaya koyar. 
4. Anne önce mesela yıldızı eline alarak nereye koyması gerektiğini düşünüyormuş gibi yaparak birkaç farklı şeklin yanına götürüp dener, olmadığını fark ederek sonunda yıldızın üzerine koyar. Sonra ikinci şekli alarak doğru yerine koyar. Tüm şekiller bitene kadar bunu tekrarlar. Sonra da çocuğa “sen de denemek ister misin” diye sorar. 
5. Anne şekilleri eline aldığında adını söyleyerek “acaba kareyi nereye koymamız gerekir, hangisi kare?” vb. sorularla da yönlendirebilir; ama daha güzeli pek konuşmadan çocuğun gözlemesine fırsat vermektir (ne yazık ki bizler çocuğa direktif vermeden ve yapınca da aferin demeden duramıyoruz).

Bu etkinliği yaparken çocuk, asıl görevinin şekillerin eşini bulmak olduğundan habersiz(!) etkinliği kendi yöntemiyle yapmak isteyebilir. Mesela: 

• Annesinin bitirmesini beklemeden olaya karışıp tüm şekilleri dağıtabilir (bizde olan). 
• Şekilleri elinde ezip büzüp top yapıp “gol gol” diye oynayabilir (bu da oldu). 
• Eline geçirdiği kalemle zemindeki kartonu rast gele karalayabilir (bunun garantisi var zaten). 
• Birkaç şekli yerine koysa da tekrar alabilir, hepsini aynı anda yerleştirmeyebilir (Deniz hepsini yerleştirip “ne güzel yaptım ya” diye bakmıyor hiçbir zaman; düzgün, bitmiş görünürse rahatsız oluyor; ama hepsinin yerini bulabildi). 
• Her bir şekli eline alıp -ne olduğunu bilse bile- “o ne, bu ne” diye sorup durabilir (bu aylarda çocuğu olanlar bunun ne demek olduğunu bilir). 

Bunlar da yaşansa olsun, çocuğa küsmeden, kızmadan (o kadar uğraştınız kağıtları çizmek/kesmek için) kendi yöntemiyle oynamasına izin verin. Belki bu çalışmaya hazır değildir. Başka zaman tekrar denersiniz.

Etkinliği Çeşitlendirme: Nesnenin kendisiyle eşleştirme (kurabiye kalıbı vs.). Kesilmiş kağıtlar yerine gerçek nesneleri zemindeki şekille eşleyebilir. Tabi bu 2 boyutluyla 3 boyutluyu algılamayı gerektirir. 

Çocuğun ilgi alanına göre kedi, köpek, fil, tavşan vs. hayvanların veya meyve-sebzelerin izdüşümü de yapılabilir. Veya evdeki rast gele eşyalar kullanılarak da ortaya karışık yapılabilir. Şöyle ki:

Burada dikkat edilmesi gereken, çocuğun daha önce hiç görmediği bir şekli kullanmanın insanı çileden çıkarabileceği gerçeğidir. Biz bu etkinliği yaparken kaç defa “fındık kıracağı” dediğimi bilmiyorum. Hele o sol köşedeki bıçak bileyici yok mu, canımdan bezdirdi; ama yine de denemeye değer! Benim kadar sabırlı değilseniz, tanıdık ve öğrenmesinin öncelikli olacağı nesnelerle deneyin. 

Keyifli oyunlar…